Yalıtım Dergisi 149. Sayı (Ağustos 2016)

43 Ağustos 2016 • www.yalitim.net Yapı malzemelerinde kışın ortaya çıkan yoğuşma ya da terleme olayı, hava ile temas eden yapı malzemesi yüzey sıcaklığının, havanın çiğ noktası sıcaklığının altına düşmesiyle oluşur. Malzeme içinde yoğuşan su, malzemenin nemini artı- rır. Yoğuşan suyun miktarı, malzemenin absorbe edebileceği doyma neminden fazlaysa serbest kalır ve muhtelif şekillerde malzeme içinde hareket eder. Yoğuşma, yapı malzemesinin yapısını bozacağı gibi, malze- menin toplam ısı transferi katsayısını yükseltir, ısı kayıplarını da artırır [2]. Duvarlar içerisinde malzemeler arasındaki yoğuşma, iyi yalıtım olmadığı veya yoğuşmanın gerçekleştiği ortam sıcaklığı donma sıcaklığına ulaşması sonucu malzemede donmalara ve deformasyonların hızlanmasına neden olur. Bilindiği üzere kapalı ortamlarda su, buharlaşmayı sür- dürür. Ancak bu buharlaşma belirli bir miktara kadar, yani doyma noktasına kadar devam eder. Öyle bir doyma noktası veya bu noktayı basınçla temsil ettiğimizde öyle bir doyma basıncı vardır ki, bu basınca ulaşıncaya kadar buharlaşma sürer ve bu basınca ulaşınca da durur. Yaşanılan mekanlarda ve solunan havada farklı oranlarda su buharı her halükarda az ya da çok vardır. Bunu çoğu zaman bağıl nem olarak da duyarız. Bağıl nem miktarı yükseldikçe havada buharlaşma kabiliyeti düşmektedir. Bu oran yüzde 100 neme ulaşması demek, doyma noktası veya daha fazla su buharı oluşamaması demektir. Mekanlarda bu durumun oluşması ve dışarı atılamaması soğuk yüzeylere temas etmesi durumunda yoğuşma olarak karşımıza çıkan istenmeyen bir durumdur. Yapı malzemesi içerisindeki buhar geçişi veya difüzyonu tipik olarak sıcaklık farkı ve ısı geçişi gibidir. Burada (q”) Isı akısı, (k) ısıl iletkenlik, (dT/dx) ise belirli bir sıcaklık farkı altında (dx) mesafesindeki sıcaklık gradyenini göstermektedir. Bu eşitliğe Fourier Isı Geçişi Yasası denil- mektedir. Buna benzer şekilde Fick Yasası olarak bilinen su buharı difüzyon denkliği ise aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır. Burada (w”) Su buharı akısı, ( m p ) yapı malzemesi per- meabilitesi veya buhar geçirgenliğini, (dP/dx) ise belirli bir basınç farkı altında (dx) mesafesindeki su buharı kısmi basınç gradyenini göstermektedir. Fourier Isı İletim Kanunu’nda belirtildiği gibi ısı akısının yönü, nasıl yüksek sıcaklıktan düşük sıcaklığa doğruysa Fick Kanunu’na göre de su buharı akısı yüksek su buharı kısmi basıncından düşük su buharı kısmi basıncına doğru olmak- tadır [2]. Şekil 1. Isı geçişi ve buhar geçişi benzerlikleri [2]. Şekil 2. Isı geçişindeki sıcaklık değişimi [2]. Şekil 3. Isı geçişindeki sıcaklık değişimi [2]. Bu temel tanımlamadan hareketle duvardan geçen ısı mik- tarı nasıl ki en iç ve en dış sıcaklıklar ve bu ortamlar arasındaki toplam ısıl direnç ile ifade ediliyorsa, benzer şekilde buhar geçişinin gerçekleştiği ortamların kısmi buhar basınçları cinsin- den ve bu ortamlar arasındaki toplam buhar difüzyon direnci ile ifade edilmektedir.