Yalıtım Dergisi 146. Sayı (Mayıs 2016)

MAKALE 54 Mayıs 2016 • www.yalitim.net a) Mimari Projelendirme / Ruhsat Aşaması Akustik kalite belgesi alacak olan binalar ile geleneksel yapım sistemleri ve malzemelerden farklı sistem ve malzeme içeren binalar için bina akustik uzmanı tarafından akustik proje hazırlanmalıdır. Mimari projelendirme aşamasında binaların gürültüye karşı yalıtımına ait yapısal düzenlemeler akustik projeye uygun olarak yapılır. Bu aşamada yönetmeliğe göre önlemlerin alınıp alınmadığını ve varsa akustik projenin var- lığını değerlendiren “Bina Akustiği Değerlendirme Raporu 1 (BADR 1)” ilgili idareye teslim edilir. b) Binaların yapım (inşaat) süreci Yapım aşamasında mimari projede veya akustik projede belirtilen uygulamaların doğru yapılıp yapılmadığı, akustik uzman tarafından değerlendirilir ve “Bina Akustiği Değerlen- dirme Raporu 2 (BADR 2)” hazırlanır. c) Yapım sonrası değerlendirme ve belgelendirme süreci İsteğe bağlı olarak, yapım sonrası yapılan gözlemler ve testler ile elde edilen sonuçların bu yönetmeliğe uygun olup olmadığı, akustik uzman tarafından değerlendirilir ve “Bina Akustiği Değerlendirme Raporu 3 (BADR 3)” hazırlanır. d) Mevcut yapılarda şikayetlerin değerlendirilmesi süreci Yeni ve mevcut binalarda akustik ile ilgili şikayetlerin olması durumunda akustik uzman tarafından değerlendirme yapılır ve “Bina Akustiği Değerlendirme Raporu 4 (BADR 4)” doldurulur. Ancak bu konunun yönetmelikte yer alması kesinleşmiş değildir. 3.2. Taslak kılavuzun amacı ve kapsamı “BinalarınAkustikTasarımı,UygulamasıveDenetlenmesi Kıla- vuzu” taslağı“Binaların Gürültüye Karşı Korunması ve Ses Yalı- tımı Hakkında Yönetmelik” taslağının işleyişini kolaylaştırmak amacıyla söz konusu yönetmeliğin eki olarak hazırlanmıştır [2]. Kılavuzun oluşturulma nedeni, taslak yönetmelikte yer alan teknik konuların anlaşılmasını sağlamak ve uygulamalar için kullanılacak kural ve yöntemlerin açıklanmasıdır. Hazır- lanan kılavuz bir taslak çalışma olup, ileri dönemde geliştiril- mesi hedeflenmektedir. Temel amacı yönetmeliğin işleyişini sağlamak olan kılavuzun aşağıdaki konuları kapsaması öngö- rülmüştür (Şekil 2): • Yönetmeliğin kullanımını ek açıklamalar, akış diyagramları ve şematik anlatımlar ile desteklemesi • Binaların akustik tasarımı konusunda gerekli teorik ve teknik bilgileri içermesi • Örnek yapı elemanı kesit ve birleşim bölgesi detaylarını içermesi • Mevcut yapıların akustiğini iyileştirme için yöntem tanımlaması • Bina akustiğinin değerlendirilebilmesi için uygulanacak denetimleri belirlemesi • “Bina Akustiği Değerlendirme Raporları”nı, kontrol listelerini ve denetimler sonunda alınacak “Akustik Kalite Belgesi”ni içermesi • Yalıtım memnuniyetinin araştırılması için kullanılacak yöntemi açıklaması Kılavuz, temelde binalarda gürültü kontrolü uygulaması ile ilgili olmakla birlikte bina akustiği içinde ülkemizde önemli bir bilgi eksikliği bulunan mekan akustiğine ve mekanik tesisat- servis sistemlerinde gürültü kontrolüne ilkesel olarak değin- mektedir (Şekil 1). Kılavuzda akustik danışmanlık hizmetleri için uzmanlık sertifikaları, gerekli eğitim programları, danış- manlık kuruluşlarının sahip olacağı cihaz ve ölçüm standartları da yer almıştır. Ancak yapı sektörünün hızla genişlediği ve yeterli uzmanın henüz bulunmadığı gözönüne alınarak basit ve geleneksel yapılar için uzman olmayan kişilerin de kulla- nabileceği basit yöntemler açıklanmıştır. 4. BİNALARDA AKUSTİK PERFORMANS KAVRAMI Binalarda akustik performans kavramı; bir binanın tümü veya bir bağımsız bölümü için, ses düzeylerinin kabul edilen gürültü göstergesi cinsinden, yönetmeliklerde izin verilen sınır değerleri sağlayıp sağlamadığının hesaplama veya ölçüm yoluyla belirlenmesini ifade etmektedir. Taslak yönetmeliğin üçüncü ve dördüncü bölümlerinde yalıtım göstergeleri ve sınır değerleri; a. İç mekanlardaki arka plan gürültüleri, b. Tesisat veya servis sistemlerinden kaynaklanan gürültü düzeyleri, c. Dış ve iç yapı elemanlarının hava doğuşlu ses yalıtımı d. Döşe- melerin darbe sesi yalıtımı, e. İç mekanlarda gürültü kontrolu açısından reverberasyon süresi gibi faktörler açısından ayrı ayrı tanımlanmıştır [1]. Binalarda ve içindeki bağımsız birim- lerde yukarıda sıralanan beş temel ölçüte bağlı olarak yapılan değerlendirmelerin tümüne bakılarak binanın akustik kalite sınıfı ortaya konulabilmektedir. 4.1 Yalıtım değerlendirme göstergeleri Yalıtım değerlendirme göstergeleri; yapı elemanlarının sahip oldukları ses iletim kayıplarının (gürültü azaltımları) spektral değerleri üzerinde belirli ağırlıklar uygulanarak elde edilen tek sayılı değerlendirme birimleridir. Farklı gösterge- lerin kullanıldığı AB ülkelerinde ses yalıtımı konusundauyum sağlanmasına yönelik 2013’te tamamlanan ve ülkemizin de katıldığı COST 0901 projesi sonucunda kararlaştırılan göster- geler ise Çizelge 2’de gösterilmiştir [5]. Temel amaçları; hava ve darbe doğuşlu ses yalıtımı ile cephe elemanları ses yalıtımı ve servis sistemleri kaynaklı iç gürültülerin değerlendirilmesi için ülkeler arası ortak göstergelerin ve konutlar için bir ses yalıtım sınıflandırma sisteminin önerilmesi olan projede, 30’dan fazla ülkenin ses yalıtım mevzuatında yer alan yalıtım gösterge ve sınır değerleri de ortaya konulmuştur.