Yalıtım Dergisi 144. Sayı (Mart 2016)

MAKALE 58 Mart 2016 • www.yalitim.net duvar içerisinde yangın durdurucu sargı kullanımı mümkün değildir; çünkü yangın durumunda hacmini büyütmeye baş- layan sargı, etrafında sarılı olduğu borunun yüksek sıcaklıkla erimesi sonucu oluşan boşluğa doğru ilerlemek yerine duvar kesitinin içine doğru genişleyecektir ve plastik borudan duman geçmeye devam edecektir. Bu nedenlerle duvar ve döşemelerin malzemeleri tanımlanmalıdır. İkinci olarak yapı elemanının konumu yangın durdurucunun seçimini ya da hazırlanışını değiştirebilir. Bu bağlamda duvar- larda ve döşemelerde aynı tip yangın durdurucu kullanılsa bile farklı şekilde uygulanır. Örneğin yangın kelepçesi dikey konumlandırılmış bölücü duvarlarda her iki taraftan da uygula- nırken, yatay konumlandırılmış döşemelerde yalnızca döşeme altından uygulanması yeterlidir. Yine benzer şekilde yangın durdurucu harç yatay uygulamalarda daha rahat seviyelenmesi için daha akışkan olacak şekilde hazırlanır ve genelde alttan taşıyıcılarla desteklenirken, dikey uygulamalarda akmaması amacıyla daha koyu kıvamlı hazırlanır ve herhangi bir taşıyıcı konstrüksiyon gerektirmez. Yapı elemanı ölçeğinde yangın durdurucu seçimini etkile- yen bir diğer unsur da yapı elemanının kalınlığıdır. Duvarın et kalınlığı içerisinde kullanılacak bir yangın durdurucu söz konusu olduğunda, duvarın belli bir minimum kalınlıkta olması gerekir. Gerekli olandan daha ince duvarlarda ise duvar dışın- dan uygulanan yangın durdurucular kullanılmalıdır. 2.1.5. Kullanılacak Alan Yangın durdurucu seçiminde en ayırt edici aşama, kulla- nılacak alan (Şema 4) ve buradan geçen servis tipi (Şema 5) ile ilgili olandır. Kullanılacak alandaki açıklığın boyutu, yangın durdurucunun seçimi için çok önemli bir kriterdir. Büyük açıklıklarda daha büyük kütleli yangın durdurucular tercih edilirken, açıklıklar küçüldükçe daha küçük hacimli ve daha akışkan, boşluk bırakmayacak ürünler tercih edilmelidir. Öte yandan büyük açıklıkların kapatılması için kullanılan hacimli yangın durdurucuların kenarlarında ya da servis geçişleri- nin yapıldığı kısımlarda hala daha küçük boyutlu açıklıklar kalacağından, bu açıklıkların da boyutlarına uygun yangın durdurucularla takviye edilmesi gerekir. Örneğin 1 m x 2 m’lik, içinden elektrik tavası geçen bir açıklıkta, açıklığın genelini kapatmak için yangın durdurucu levha kullanılır. Ancak elektrik tavasının panelle birleştiği noktalarda, panelin kapatamadığı küçük boyutlu açıklıklar kalmakta; levhanın duvar ya da döşeme ile kesiştiği noktalarda ise daha da küçük boyutlu sızıntı boşlukları kalmaktadır. Böyle bir durumda tava etrafında kalan küçük boyutlu açıklıklar için ek panel parçaları ya da yangın durdurucu köpük kullanılmalı, panel etrafındaki sızıntı boşlukları ise yangın durdurucu mastikle takviye edil- meli ve tam sızdırmazlık sağlanmalıdır. Açıklık içindeki servis geçişlerinin etrafında kalan boşluğun şekli de yangın durdurucu seçimi açısından belirleyici bir özel- liktir. Burada çoklu servis geçişi varsa ya da düzensiz, amorf bir boşluk kalıyorsa kesilerek şekillendirilmesi gereken bir ürün yerine harç, köpük ya da yastık gibi daha kolay şekil alan, boşluk dolduran ürünler tercih edilecektir. Benzer şekilde uygulama yapılacak alan zor ulaşılabilir bir noktadaysa, montajlı, zahmetli ürünler yerine kendiliğinden şekil alan, kolayca yerleştirilen ürünler seçilmelidir. 2.1.6. Servis Tipi Açıklığın içinden geçen servis tipi, yangın durdurucu seçi- minde hayati bir rol oynar (Şema 5). Öncelikle servis tipinin yanıcı olup olmaması ve içinde boşluk barındırıp barındırma- ması önemli kriterlerdir. Yangın, elektrik kabloları üzerinden çok hızlı bir şekilde ilerleyebilir. Bu nedenle kablolar üzerine yangın durdurucu intümesan sprey-boya sıkılması çok önem- lidir. Öte yandan yanıcı özellikteki plastik borular, metal borulardan farklı olarak, yangın sırasında ulaşılan yüksek sıcaklıklarda hemen eridiğinden, içlerinden geçtiği duvar ya da döşemede yangınla birlikte yeni bir boşluk oluşturmuş olurlar. O nedenle bu tip boruların etrafında yangın anında herhangi bir sızıntı olmaması için yangın esnasında şişerek plastik borudan açılan boşluğu doldurması amacıyla intümesan Şema 3: Yapı elemanı türü Şema 4: Kullanılacak alanın özellikleri