Yalıtım Dergisi 141. Sayı (Aralık 2015)

MAKALE 60 Aralık 2015 • www.yalitim.net Rüzgar Durumu Yatay bir kuvvet olarak yapıya etki eden rüzgar, yapı dış kabuğunun çeşitli yüzeylerinde basınç ve emme gerilmeleri oluşturur. Rüzgarın çarptığı yüzeylerde basınç, terkettiği arka yüzeylerde ve yaladığı yüzeylerde ise emme (hız basıncı) etkileri oluşur. Rüzgar yükü, basınç, emme ile sürtünme etkilerinin bileşkesidir ve kuvveti rüzgarın hızına ve yapının geometrisine bağlıdır. Yapının konumu, yapının yer aldığı bölgede hakim rüzgar yönü ve yapının yüksekliği, oluşan rüzgar yükünü etkiler. Rüzgar yükü hesabı, Kasım 1997 tarihli, “TS 498 Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri” [6] standardında verilmiştir. Kare planlı, eğik çatılı kapalı yapılarda, rüzgar yükünün ana taşıyıcı sistem doğrultusunda dağıtımı, Şekil 9’da görülmektedir. Şekilden de anlaşıldığı gibi, rüzgar etkisiyle düz çatıda emme gerilmeleri oluşurken, 30°den düşük eğimli çatılarda, çatının ön ve arka yüzünde rüzgar doğrultusunda emme gerilmeleri oluşurken, daha dik çatıların ön yüzeyinde basınç, arka yüzünde emme gerilmeleri oluşmaktadır. Rüzgar yükü, yapının ve çatı strüktürünün statik hesabında, emme kuvveti ise çatı kaplama malzemelerinin detaylandırıl- ması ve ankraj hesabında dikkate alınır. Rüzgar yükü, özellikle çelik çatılar için birinci derecede önemli yüktür. Çelik çatılarda, çatı örtüsü ağırlığının yanında, aşık, rüzgar bağlantıları, makas öz ağırlığı gibi çatılara etkiyen diğer öz ağırlık yüklerinin özenli bir şekilde hesaplanması gerekir [5]. Ülkemizde, standart ve yönetmeliklere girmiş herhangi bir rüzgar haritası yoktur. Rüzgar hızının yüksek olduğu bölgeler- deki önemli çatılarda, rüzgar hızının Devlet Meteoroloji İşleri Bölge Müdürlüklerinden öğrenilerek emme basıncı değerinin değişiminin belirlenmesi faydalı olur [5]. Şekil 10’da, seçilen şehirlerdeki ortalama rüzgar hızları görülmektedir. Ortalama rüzgar hızlarına bakıldığında, Erzu- rum, ortalama 3,33 m/sn hızla en yüksek rüzgar hızına sahip olarak karşımıza çıkarken, ortalama rüzgar hızı İstanbul’da 3,1 m/sn, Eskişehir’de 3,00 m/sn, Diyarbakır ve Antalya’da 2,5 m/sn olarak ölçülmüştür. Türkiye genelinde ortalama rüz- gar hızı 2,00 m/sn’dir. Seçilen şehirlerdeki maksimum rüzgar hızları, Şekil 11’de görülmektedir. Türkiye genelinde mak- simum rüzgar hızı, 50,00 m/sn olarak ölçülmüştür. Seçilen şehirler arasında en yüksek rüzgar hızına sahip şehir, 43,19 m/sn ile Antalya’da ölçülmüştür. Ardından, Diyarbakır’da maksimum 32,09 m/sn, Eskişehir’de maksimum 32,00 m/sn, Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık ORT. Antalya 23,9 25,9 28,6 33,2 38,0 44,8 45,0 43,3 42,1 37,7 33,0 25,4 35,1 İstanbul 22,4 22,1 26,8 33,3 36,4 40,6 40,6 40,1 36,6 33,5 27,0 25,0 32,0 Eskişehir 20,2 21,5 28,1 31,2 33,9 36,8 40,6 39,0 36,4 33,0 25,4 21,4 30,6 Diyarbakır 16,5 21,3 28,3 35,3 38,1 42,0 45,0 44,8 42,0 35,7 27,2 22,5 33,2 Erzurum 7,9 9,6 21,4 26,5 29,1 31,0 35,6 36,5 33,3 27,0 17,8 14,0 24,1 Tablo 3. Seçilen şehirlere ait aylık en yüksek sıcaklık değerleri (Cº) (1960-2012) Şekil 7. Seçilen şehirlere ait aylık en yüksek sıcaklık değeri ortalaması (Cº) (1960-2012) Şekil 8. Seçilen şehirlere ait aylık en yüksek sıcaklık değeri ortalaması (Cº) (1960-2012) Şekil 9. Rüzgar yükünün yapı yüzeylerinde oluşturduğu gerilmeler [2]