bilimsel makale Şekil 7. İki bina arası dilatasyonda serbest duran tipik bir yangın duvarı. Korunmasız çelik karkas konstrüksiyonlu bir ya da iki katlı depo ve endüstriyel binalarda genellikle serbest duran yangın duvarları kullanılır. Bu duvarların kendisi dikey kuvvetlere dayanır ve bina karkasına doğrudan bağlı değildir. Yatay kuvvetlere karşı bitişik binanın karkası destek sağlayabilir. Bir yangın sırasında duvar, yangın tarafından gelen yatay kuvvetlere 25 kg/m2'1ik bir düzgün yayılı yüke dayanacak şekilde düzenlenmiş olmalıdır. Şekil 7'de tipik bir yangın duvarı görülmektedir (6). Serbest duran yangın duvarı, geçici olarak bir dış duvar olarak kullanılıyorsa, ya da bir yangın sonucu dış duvar haline geldi ise ilave destek önlemleri alınmalıdır. Yangın sonucu çöktüklerinde yatay bir çekme kuvveti meydana getirecek borular, konveyörler ve benzeri sistemler, serbest duvarın içinden geçirilmelidir. Çelik konstrüksiyonlu inşaatlarda kullanılan tipik bir yangın duvarı bağlantısı Şekil 8'de görülebilir. 3. Paratonetresisive yangından korunma Yıldırımdan korunma tesisatı, Şekil 8. İnşaatlarda kullanılan tipik bir yangın duvarı bağlantısı. yangınlara sebep olabilen yıldırım düşmesini önlemek amacıyla yapılır. Söz konusu tesisat iletkenlerden meydana getirilen bir düzendir (Şekil 9). Tesisin korunma hacmi, iletkenin içerisinde bulunduğu ve doğrudan doğruya yıldırımı üzerine çekmek suretiyle koruduğu hacimdir. Yalnız bir düşey iletkenin koruma hacmi tepesi bu iletkenin en yüksek noktası olan ve taban yarıçapı iletken yüksekliğine eşit bulunan koninin içinde kalan kısımdır. İki veya daha fazla iletkenli koruma hacmi, bu iletkenler düşey, yatay veya eğik durumda bulunduğuna göre Şekil 1 O'daki gibi tayin olunabilir. Yıldırımdaki statik elektrik boşalmalarında elektrik akımı şiddeti, birkaç yüz amperle yaklaşık 200.000 A arasındaki değişken tek yönlü elektrik akımıdır. Yıldırım olayında büyük mekanik kuvvetler meydana gelmektedir. Bu sebeple yıldırımdan korunma tesislerinin projelendirilmesinde, tesislerin mekanik yönden sağlam, uzun süre dayanıklı olması, mümkün olduğu kadar basit tertiplenmesi gerekir. Yıldırımdan korunma tesisleri, korunacak yapı ve cisimlerin yıldırım yakalama uçları ve iletkenlikleri ile korunan hacim içinde tamaman kalması sağlanmaktadır. Tesisler, elektroliz veya korozyon gibi kimyasal etkilerin bulunduğu hallerde de veya benzeri uygun koruyucu bir malzeme ile kaplanmış bulunmalıdır. Yıldırım yakalama uçları, yapının mahya ve baca gibi çatı yüzeyini aşan en yüksek kısımlarına konulmalıdır. En fazla 30 cm yükselen bir sivri ucu olması gerekir. Birden fazla yıldırım ucu bulunan tesislerde bu uçlar en kısa yoldan birbirine bağlanmalıdır. Yıldırımdan korunma tesisatında iniş iletkenliklerinin sayısı; yapının büyüklüğü, şekli ve estetik durumuna göre tayin edilir.Taban alanları 90 m2'ye kadar olan yapılarda, yıldırım yakalama ucunun yüksekliği yeterli bir koruma sağlıyorsa, sadece bir iniş iletkeni, 270 m2 ile arta kalan 90 m2'den büyük taban alanı için en az birer iniş iletkeni yahut da; yapı çevresinin her bir 30 m'si başına bir iniş iletkeni kullanılır. Yapının dış köşelerini çatı ve duvar kenarlarını izleyecek ve en kısa yoldan geçecek tarzda yerleştirilmelidir. İniş iletkenlerinde keskin bükülme, kıvrılma yapılmasından kaçınılmalıdır. Yağmur suyu boruları iniş iletkeni olarak kullanılamaz ve iniş iletkenleri yağmur suyu borularının içerisinden geçirilmez (Şekil 1 O). Şekil 9. Yıldırımdan korunma tesisinin kısımları. 1. Yıldırımdan korunma tesisi. 2. Yıldırım yakalama ucu. 3. İniş iletkeni, 4. Toprak ucu. 5. Topraklama elektrodu, 6. Topraklama direnci. 7. Ana bağlantı. 8. iç metal kısımlar. 9. Ek, 1O.Dam ve çatı iletkeni. 11. Deney plakası ve klemensi. 39
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=