Yalıtım Dergisi 136. Sayı (Temmuz 2015)

53 Temmuz 2015 • www.yalitim.net 4. TARTIŞMA VE SONUÇ Yangın güvenliği bakımından enerji verimli bina kabuğu açısından tercih edilen tek katmanlı enerji verimli giydirme cephe, çift kabuk enerji verimli giydirme cephe ve Türkiye’de kullanımının oldukça yaygın olduğu yine tek katmanlı enerji verimli cephe olarak nitelendirilebilecek mantolama sisteminin yüksek (high-rise) ve alçak katlı (low-rise) binalarda yangın karşısındaki farklılıkları değerlendirilmiştir. • Yüksek yapılarda enerji verimliliğinin sağlanması adına kullanılan giydirme cephe sistemleri genellikle dış havaya doğrudan açılmayan pencerelerden oluşmakta ve camlarda güneşten korunma amacıyla özel kaplama malzemeleri bulunmaktadır. Açıklık bulunmayan cephelerde yangın sırasında dumanın mekân dışına doğru atılamaması nede- niyle duman ile zehirli gazların birikmesi sonucu tehlike meydana gelmektedir. Ancak bu tip kapalı kutu gibi çalışan sistemlerde kontrollü havalandırma yapılması istenerek mevcut sistem aktif sistemlerle desteklenmektedir. Giy- dirme cephe yüzeyinde açıklıklar olması halinde duman ve alev yayılımının dikey yüzey boyunca katlar arasında bir üst kottaki açıklıklardan iç ortama doğru geçişine sebep olmaktadır. • Yüksek katlı binalarda çift katmanlı cephe sistemleri ekolo- jik, dayanıklılık, temiz bir cephe görüntüsü, prestij sebebi gibi nedenlerden dolayı sıklıkla tercih edilmektedir. Ancak çift kabuk giydirme cepheler kullanılması halinde iki kabuk arasında oluşan baca etkisi, tek katmanlı cephe yüzeyinde meydana gelen alev ve duman yayılımından daha hızlı gerçekleşmektedir. Yapı yüksekliği boyunca devam eden çift katmanlı cephelerde alt kottan alınan havanın hızı yükseklik arttıkça üst kotlara doğru azalma göstermekte, ancak hiçbir zaman sıfır olmamaktadır. Bu nedenle bu tip cephelerin enerji verimliliği açısından doğal havalandırma ve ısıtma amacıyla tercih edilme sebebi bu noktada çözüm- süz kalmaktadır. Bu sorun yine yangın güvenliği ve doğal havalandırma açısından gerekli aktif sistem destekli önlem- ler alınarak cephenin yüzeyinde belli kat hizalarına denk gelecek şekilde bölümlenmesi ile daha verimli olacaktır. Yapılan çalışmalar göstermiştir ki 4 farklı çift cephe tipin- den ısıtma ve soğutma, doğal havalandırma, ısıl konfor, ses yalıtımı ve yangın yalıtımı açısından en avantajlı olanı, kat yüksekliğinde çift kabuk cephe sistemidir. • Yüksek ve alçak katlı yapılan yapıların tamamında yanıcılık sınıfı düşük olan yalıtım malzemesi kullanılarak mantolama yapılması halinde katlar arasında veya açıklıklar çevresinde, alevin cephe yüzeyini yalayarak hareketini kesebilecek zor yanıcılık sınıfı olan bir malzeme ile yangın bariyerleri oluşturulması halinde mantolama sistemi kullanılabilirliği artırılarak yangın direnci daha yüksek bir sistem olabil- mektedir. • Yüksek yapılarda kullanılan cephelerde yangından dolayı deforme olan, kopan ve kırılan yapı bileşenleri ve malze- meleri zemin kattaki insanları ve itfaiyenin müdahalesini tehlikeye sokmaktadır. Yüksek katlı yapılarda, yüksekliğe bağlı olarak kopan yapı parçalarının hızlanması ve potansi- yel enerjiden kinetik enerjiye doğru artış olması sebebiyle alçak katlı yapılara nazaran tahribat daha fazla olmaktadır. Alçak katlı yapılarda bu tip sorunlar görülmezken yapı yüksekliği arttıkça yangından dolayı koparak düşen yapı malzemelerinde tahribat ve yaralama riski artmaktadır. • Alçak katlı yapılarda genellikle yangın güvenliği konusunda yapı malzemelerinin kimyasal ve fiziksel özellikleri, ısı iletkenlikleri, yanıcılık ve dayanıklılık özellikleri ayrı ayrı incelenirken ve uygulanırken; yüksek katlı yapılarda tüm bu özelliklerin bir arada olabileceği bina kabuğu kavramı ön plana çıkmaktadır. Yüksek katlı yapılarda enerji verimliliği açısından tercih edilen cephe sistemleri yapı malzemesinin yangın karşısındaki davranışının tekil olarak incelenmesin- den çok kompozit malzeme ve bütüncül bir yapı sistemi olarak incelenmesini gerektirmektedir. • Yüksek yapılarda plan tipleri genellikle geniş ve açık plan- lıdır. Yangının yayılımı açısından risk oluşturur. Alçak katlı yapılar ise daha çok oda/mekân bölümlemesiyle yapılan yapılardır. Bu nedenle mekânları ayıran duvarlardan geçen Şekil 7. Sistemin görünüş (a) plan (b) ve kesit (c) düzlemindeki çalışma prensibi [23]