Yalıtım Dergisi 135. Sayı (Haziran 2015)

56 Haziran 2015 • www.yalitim.net farklı bina formları ve yerleşme dokusu parametrelerine sahip evlerin, enerji simülasyonu yoluyla ısıtma ve soğutma enerjisi harcamalarını belirleyerek, bu parametrelerin enerji harcamalarına etkisini irdelemektir. 3.1.Bina formu alternatiflerinin belirlenmesi Bina formu alternatiflerinin belirlenmesinde sıcak-kuru iklim bölgesinde yaygın olarak kullanılan planlar üzerine yapılan önceki çalışmalardan yararlanılmış [8, 9, 10] ve Diyar- bakır yöresi evlerinin özellikleri incelenmiştir. Yaygın olarak kullanılan formlar değerlendirilerek, çalışmada esas olarak kullanılan dört referans tip ele alınmıştır: L tipi plan, U tipi plan, iç avlulu plan ve orta avlulu plan tipi (Şekil 2). Bina formu, biçim faktörü (plandaki bina uzunluğunun bina derinliğine oranı), bina yüksekliği, çatı türü (düz, beşik ve kırma çatı), çatı eğimi, cephe eğimi gibi binaya ilişkin geo- metrik değişkenler aracılığıyla tanımlanabilir. Aynı hacimli, farklı dış kontura, diğer bir deyişle, farklı dış cephe alanına sahip birden fazla bina formu belirlemek mümkündür. Buna bağlı olarak farklı formlardaki binaların ısıtma ve soğutma harcamaları farklı olacaktır. Bu noktada, toplam ısı kayıp alanı (A) ile binanın ısı kayıplarına karşı korunmuş hacmi (V) arasındaki oranın ele alınması ve A/V ile ısıtma ve soğutma enerjisi harcamaları arasındaki ilişkinin incelenmesi ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada 0.50, 0.75 ve 1.00 olarak üç farklı A/V oranı belirlenmiştir. Binalar 2 katlı olup, kat yükseklikleri 4 m olarak alınmıştır. Herbir A/V oranı için farklı plan tiplerinin genişlik (a), derinlik (b) ve hacim derinliği (c) ölçüleri birbirine yakın değerlerde seçilmiştir (Çizelge 1). 3.2. Yerleşme Dokusu Alternatiflerinin Belirlenmesi Geleneksel Diyarbakır eski suriçi yerleşiminde, evlerin duvarları ile çevrili sokakların gölgeli alanlar oluşturabilmek adına oldukça dar olduğu görülmektedir. Bu çalışmada her- bir A/V oranı ve plan tipi kombinasyonu öncelikle yerleşme dokusundan bağımsız tek bina (referans bina) olarak simüle edilmiştir. Daha sonra sokak genişliğinin enerji harcamalarına etkisini değerlendirebilmek için her bir alternatif mevcut dokuya uygun olarak, • YD1: 6 metre sokak aralıklı (Şekil 5-a), • YD2: 3 metre sokak aralıklı (Şekil 5-b) • YD3: Dört yapıdan oluşan yapı adasında iki tarafı komşu binalarla çevrili (Şekil 5-c) • YD4: Altı yapıdan oluşan yapı adasında üç tarafı komşu binalarla çevrili (Şekil 5-d) yerleşme dokusu içinde modellenerek konutların ısıtma- soğutma yükleri, bu doku örnekleri içinde değerlendirilmiştir (Şekil 3). 3.3. Diğer tasarım parametrelerine ilişkin kabuller Geleneksel yapılarda genellikle avlu cephelerinde çok sayıda pencere varken, sokak cephelerinin çoğunlukla sağır ya da saydamlık oranının çok düşük olduğu görülmektedir [7]. Simülasyonda dış cepheye yerleştirilen pencereler, yönle- rine bağlı olarak farklı miktarda güneş ışınımı kazancına Şekil 2: Çalışmada referans kabul edilen plan tipleri Çizelge 1: Bina boyutları ve A/V oranları Şekil 3: Çalışmada kullanılan yerleşme dokuları MAKALE