Yalıtım Dergisi 135. Sayı (Haziran 2015)

48 Haziran 2015 • www.yalitim.net Gerek Avrupa Birliği’nde, gerekse ülkemizde yenilikçi ürün- lerin önemli bir bölümü, artan çevre bilinci sayesinde yapılarda ısı yalıtımına yönelik geliştirilmektedir. Bu ürünler yapılarda daha iyi ısı yalıtımı sağlayarak daha az yakıt kullanılmasını sağlamakta, bu yol ile de çevreye daha az zarar verilmesi amaçlanmaktadır. Bilindiği üzere, Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönet- meliğe göre, haklarında uyumlaştırılmış (harmonize) veya ulusal standart bulun- mayan veya bu standartlardan perfor- mans veya kullanım yeri açısından sapma gösteren ürünlerin piyasa sürülmesi için söz konusu ürünlere Ulusal Teknik Onay (UTO) düzenlemesi gerekmektedir. Düzenlenecek UTO belgesi kapsamda uygunluk değerlendirilmesi yapılarak ürünlere “G” işareti iliştirilmesi gereklidir. Günümüzde ülkemizde EPS’den imal edilmiş asmolen ürün- ler, çok katlı yapılarda döşeme dolgu malzemesi olarak yaygın olarak kullanılmaktadır. Binalarda ısı yalıtımı amacıyla kulla- nılan EPS ürünler için TS EN 13163 standardı kapsamında teknik dosya oluşturularak, performans beyan edilebilmekte ve bu kapsamda söz konusu ürünlere “CE” işareti iliştirile- bilmektedir. Döşeme dolgu malzemesi olarak kullanılan EPS ürünleri, kullanım amacı ve üründen beklenen performans karakte- ristikleri açısından TS EN 13163 standardı kapsamı dışında olup, 2009 yılında yayımlanan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte döşemelerde kullanılacak malzemeler için belirlenmiş asgari yangına tepki ve yangına dayanım sınıf- larını içeren Ulusal Teknik Onay kapsamında değerlendirilmeli ve bu kapsamda ürünlere “G” işareti iliştirilmelidir. 2003 yılında CEN tarafından yayımlanan EN 13499 stan- dardı, Kasım 2006’da TS tarafından TS EN 13499 olarak yayımlanmış ve o tarihten itibaren ulusal standart olmuştur. EPS esaslı kompozit yalıtım sisteminin özelliklerini kapsa- yan bu standart, uyumlaştırılmış bir standart değildir ve şu anda uyumlaştırılma ile ilgili olarak herhangi bir çalışma öngörülmemektedir. Başka bir deyişle, Avrupa Birliği üye ülkelerinde şu anda EN 13499 standardı kapsamında bel- gelendirme yapılmamakta ve bu kapsamda belgelendirilme yapılması öngörülmemektedir. Bunun başlıca sebebi, söz konusu standardın temel olarak yalıtım sisteminin mekanik özellikleri ve ısıl direnci belirlemesi ve sistemin yangın ve higrotermal davranışı açısından performans değerlendirmesi yapmamasıdır. Standart kapsamında değerlendirilmeyen iki özellik, yalıtım sisteminin hizmet ömrü boyunca, sistemden beklenen performans özelliklerinin yansıtılması açısından büyük bir öneme sahiptir. Bilindiği üzere, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe göre dış cephelerde kullanılan yalıtım sistemle- rinin yüksek binalarda zor yanıcı, diğer binalarda ise en az zor alevlenici malzemeden yapılması gerekmektedir. Buna göre yalıtım sisteminin yangın performansı, sistemi oluşturan tüm unsurların birlikte test edilmesiyle mümkündür. Yan- gınla ilgili performansa ek olarak, mantolama sistemlerinin hizmet ömürleri boyunca maruz kaldıkları olumsuz atmosfer koşullarını temsil eden higrotermal yaşlandırma deneyleri yapılması ve deney sonucunda sistemde oluşan çatlaklara göre bu sistemin uygunluğuna karar verilmesi gerekmekte- dir. Bunun için EPS esaslı mantolama sistemlerinin hizmet ömürlerini de kapsayan performanslarının doğru bir şekilde değerlendirilmesi ancak ETAG 004 çerçevesinde yapılacak testlerle mümkün olacaktır. 2013 yılında revize edilmiş son halini alan ETAG 004, EOTA bünyesindeki 20 yılı aşkın teknik birikimin sonucu olarak ortaya çıkmış, dünya genelindeki en kapsamlı man- tolama sistemi değerlendirme yöntemidir. Bu yöntem, man- tolama sisteminin tüm özelliklerinin belirlenmesi için test yöntemlerini ayrıntılı olarak açıklarken, zorunlu ve seçeneğe bağlı olan özellikleri ayrıntılı olarak tarif eder. ETAG 004’e göre mantolama sistemlerinin yangına tepki sınıfı, su emme, higrotermal davranış, bağ dayanımı ve ısıl iletkenlik özellik- lerinin belirlenmesi zorunludur. Zorunlu özellikler arasındaki higrotermal davranış, sistemin uygunluğunun belirlenmesinde en önemli kriterlerden biridir. Uzun süreli sıcak-yağmur ve soğuk-sıcak çevrimlerine maruz bırakılan sistemde çevrim süresince veya sonrasında, kabarma, çatlama, kopma, adezyon kaybı gibi parametreler değerlendirilir ve deney sonucunda bu parametrelerin, belirlenen sınırlar dahilinde kalması duru- munda sistemin higrotermal davranışı uygun bulunarak sistem belgelendirilir. ETAG 004 kabul kriterlerine uygun olmayan sistemlerin piyasada kullanımının engellenmesi için mantolama sistemlerinin ETAG 004 kapsamında Avrupa Teknik Değer- lendirmesi (ETA) veya Ulusal Teknik Onay belgelerine sahip olmaları gerekmektedir. İTB Araştırma Kurumu, üyesi olduğu EOTA veritabanına ulaşabil- mektedir. Bu veritabanında 1990 yılından beri Avrupa Birliği ülkele- rinde yapı malzemeleri konusunda yapılmış bütün teknik çalışmalara, teknik dokümanlar ile üretilen bütün belgelere, detaylı deney raporları ile birlikte ulaşılabilmektedir. Bu husus, üreticilerin ürün geliş- tirme çalışmalarında faydalanabilecekleri çok önemli bir kay- nak oluşturmaktadır. Y GÜNCEL