Yalıtım Dergisi 126. Sayı (Eylül 2014)

46 eylül 2014 • www.yalitim.net TEKNİK Hacimsel özdirenç, ölçülen yalıtım direncinden aşağıdaki formülle hesaplanmalıdır: Burada; ρ : Hacimsel özdirenç, ohm. santimetre R: Ölçülen yalıtım direnci, ohm l: Kablo uzunluğu, santimetre D: Yalıtımın dış çapı, milimetre d: Yalıtımın iç çapı, milimetredir. Yalıtım direnci sabiti ki, aşağıdaki formül kullanılarak da hesaplanabilir: Çok geniş içeriğe sahip olan “yalıtım” başlığı, gerek yapım, gerekse de test standartlarında ayrıntılı bir şekilde bulunabilir. Mekanik stres: Kablo montajı sırasında oluşan hasarlar, gözle görülebilir düzeyde olabilir. Diğer yandan makinelerin sık sık duruş-kalkışları ve sürekli vibrasyon altında çalışması, yalıtım içinde kusurlara neden olabilir. Kimyasal etkenler: Bu etkenlerin başlıcası, aşındırıcı buhardır. Yağ ve hidro karbon gibi etkenler de yalıtımın kalitesini hızlıca düşürürler. Termal stres: Aşırı ısınma ve soğumaların oluşturduğu genleşme ve büzüşmeler, yalıtım içinde çatlama gibi kusur- lara neden olabilir. Makine kullanımlarındaki tüm kalkış ve duruşlar, ısıl gerilmelerin en yüksek olduğu periyotlardır. Diğer sistemlerde de kablonun yük altına girmesi, çıkması yalıtım yaşlanması açısından olumsuzluk yaratacaktır. Çevresel kirlilik: Kemirgenler, haşereler ya da nem gibi etkenler, kablo yalıtımında yalıtımı etkileyecek hasarlar oluşturabilirler ya da zamanla oluşabilecek kusurlara zemin hazırlayabilir. Yalıtım üzerinde oluşan kirlilik, yüzeysel kaçak akımlar oluşturur. Bu kuru ve temiz yüzeylere kıyasla daha büyüktür. Potansiyele göre değişen ciddi hasarlara neden olabilirler. Tesislerde yalıtımlar periyodik olarak ölçülüp değerlendirilmelidir. Bu periyodik kontroller, doğabilecek büyük kayıpları engelleyebilir. Belki olumsuzluğun tespiti ile alınacak basit önlemlerle, tesis çok uzun yıllar korunabilir. Değerlendirmede tablolar oluşturulabileceği gibi, bu kontrolleri sistematik tutabilen cihazları kullanmak da diğer bir seçenek olacaktır. Bahsettiğimiz konulara ek olarak, kablo yapım standartlarında yer alan konulardan biri de hacimsel öz- dirençtir. Uzunluk m (ft) Mimimum Direnç Değerleri m. Ω 30.5 (100) 16 61.0 (200) 8 91.4 (300) 5.3 122 (400) 4.1 152 (500) 3.2 183 (600) 2.7 213 (700) 2.3 244 (800) 2 274 (900) 1.8 305 (1000) 1.6 Kabul edilebilir minimum direnç değerleri Yalıtım bileşikleri için elektriksel tip deney özellikleri REFERANSLAR 1. IEC 60502-2:2007 beyan gerilimleri 1 kV’dan (Um = 1,2 Kv) 30 kV’a (Um = 36 kV) kadar olan yalıtımı ekstrüzyonla çekilmiş güç kabloları ve bunların yardımcı donanımları - bölüm 2: beyan gerilimleri 6 kV’dan (Um = 7,2 kV) 30 kV (kV = 36 Kv)’a kadar olan kablolar 2. Prof.Dr.Hüseyin ÜNAL, Polimer/Monomer Eğitim Dokümanları 3. Power Cables and Their Applications, 3rd edition, 1990, Lothar Heinhold - Siemens 4. Megger kataloğu 5. IEEE 525 dokümanları Y