Yalıtım Dergisi 124. Sayı (Temmuz 2014)

58 YALITIM • TEMMUZ 2014 en az normal alevlenici, yüksek bina sınıfına girmeyen binalarda zor alev- lenici ve yüksek binalarda ise zor yanıcı malzemeden yapılır” hükmü getirilmiştir. (III) Yangının, yapı cepheleri- nin arkasından veya içerisinden üst kotlara doğru yayılmasının engellen- mesi, üzerinde önemle durulması gereken bir konudur. Binanın bir alt sisteminde ortaya çıkan ve gelişen bir yangın tehlikesi, özellikle binanın diğer alanlarında alınan yangından korunma önlemlerine rağmen, bina- nın tüm kısımlarına yangının yayıl- masını destekleyen bir yapı haline gelebilir. Örnek olarak, Manhattan’da 54 katlı bir ofis binasında (New York Plaza), havalandırma kanalında çıkan küçük bir yangın, dış kabuk tasarım ve yapısı nedeniyle kontrol altına alınmamayarak yayılmıştır. Cephe sisteminde, cephe ile döşeme ara- sında bir köprü vazifesi gören yalıtım malzemesinin yanması sonucu yan- gın, dikey bir geçide kavuşmuş ve alüminyum kaplama boyunca-yapı- sal cephe ve dış kaplama arasında kolayca yanmayı başarmıştır. Hızla binanın büyük bir kısmını etkilemiş, 3 ölüm, 30 yaralanma ve 10 milyon $ hasarla sonuçlanmıştır (Şekil 8). Bu tip bir yangında, yangın yayılım yolları çoğu zaman tahmin edileme- diğinden, itfaiyeciler için özellikle büyük problem teşkil ederler [5]. Bu nedenle, cephelerde yoğuşma vb. nedenlerle oluşturulan boşlukların belli aralıklarla yangın durdurucu malzemelerle kesintiye uğratılması gereklidir. BYKHY incelendiğinde bu kap- samda diğer ülkelerin aksine yeterli bir hüküm bulunmadığı görülmekte- dir. Örneğin, İngiliz Yönetmeliğinde [8] kompartıman döşemeleri ile duvar birleşimlerinin, kompartımanın yan- gın dayanımına benzer dayanıma sahip olacak şekilde yangın durdu- rucu olması istenmektedir. Cephe kaplamaları arasındaki boşluklar ve döşeme ile pencere boşluklarının makale Şekil 8. New York Plaza, dış cephe [5] Şekil 9. Boşluk bariyerlerinin düzenlemeleri [9] başlangıç ve bitiş hizalarının da boş- luk bariyeri olarak düzenlenmesi ve sınıfının; E 30 ve EI 15 olması isten- mektedir (Şekil 9). Dış duvarların yangına dayanım performans sınıfının ise binanın yangına dayanım süresi ile ilişkili olarak RE olması, ayrıca I 15 olması gerekmektedir [9]. (IV) Harici bir kaynaktan çıkan yangın nedeniyle cepheler etkilene- rek, yangın yayılımına katkı sağlaya- bilir. Bu durumun engellenmesi için harici kaynağa göre önlemler alın- malıdır. Harici kaynak başka bir bina yangını olabilir. Bu durumda binadan binaya ışıma yolu ile ısı transferi, doğ- rudan alev çarpması ve/veya uçuşan yanmış maddeler vasıtasıyla yayılabi- lir [3] (Şekil 10). Yanan binada sıcaklığın yükselmesi ile ısıl enerji, ışınım (radyasyon) ve taşınım yoluyla çevreye yayılmaya başlar. Rüzgarın etkisiyle taşınan ısı, yanıcı cephenin tutuşmasını sağlar. Rüzgar olmasa bile yüksek sıcaklıkta oluşan ısıl ışınım yakın cepheyi ısıta- rak tutuşturabilir. Cephe atmosfere açık olduğu için tutuşma sıcaklığına ulaşmayabilir, fakat ısıl ışınım, ale- vin sıcaklığının dördüncü kuvvetiyle orantılı olarak pencerelerden içeri girerek içerideki eşyaları tutuştura- bilir ve komşu binada yeni bir yangın başlatabilir. İçerideki yangının büyü- mesiyle cam patlar ve ısınmış olan cephe kısa sürede tutuşarak birinci yangından daha büyük yangınlar oluşturabilir [4]. Bu yayılma yolları, farklı önlemler alınarak engellene- bilmektedir (Şekil 11). BYKHY’e göre dış duvarlar için REI (R= Yük Taşıma Kapasitesi / E= Bütünlük / I= Yalıtım) özelliği aranmaktadır. Dış duvarlardan iste- nen R özelliği; yük taşıma kapasitesi olduğu için yük taşıyıcı yapı eleman- larından beklenen bir özelliktir [11]. Yük taşıyıcı olmayan dış duvarların