Yalıtım Dergisi 124. Sayı (Temmuz 2014)

38 YALITIM • TEMMUZ 2014 yüzeyler, hacmin büyüklüğü ve orta frekanslardaki çınlama süresi etkiler. Salon arkasına doğru ses yüksekliği, G, azalacaktır; yani salon derinliği arttıkça G azalımı da artar. Tavan ve duvarlar dinleyici alanına erken ses enerjisini yansıtacak şekilde düzen- lenirse bu azalım engellenir. Yayılım alan teorisine göre G’nin beklenen değeri EDT aynı zamanda da T’nin bir fonksiyonu haline gelir [3]. Ses yüksekliği salon hacmiyle ters orantı- lıdır, T veya EDT ile doğru orantılıdır [6]. Literatürde önerilen optimum G değeri -2 ile 10 aralığıdır [5]. Salonlarda 1000 Hz’de alıcıların G (SPL) değerlerine bakılacak olursa; Alıcı 1, 2 ve 3 dışındaki diğer alıcı- lar belirtilen aralıktadır. Alıcı-kaynak etkileşimine bakıldığında alıcı 1, 2 ve 3 kaynağa daha yakın oldukları için G değerleri de diğer alıcılara göre daha yüksek değerlere sahiptir. Diğer alıcılar da belirtilen aralıktadır, ancak salonlardaki alıcılar kıyasla- nacak olursa; arka sıradaki alıcılar bütün salonlarda belirtilen aralıkta ama farklı değerlere sahiptir. Bu da G değerinde alıcı-kaynak arası mesafenin etkisini ortaya koymak- tadır. Salonların genelinde G değeri azalımı arkaya doğru gidildikçe daha da artmaktadır. Arkadaki alıcılarda yüksek değerler yan duvar yansı- malarının katkısından dolayı elmas salonda, fan salonda ise daha düşük değerler görülmektedir. Yani salon- ların geometrisindeki farklılıklar G parametresinde de farklılıklara sebep olmuştur denebilir. Salonlardaki alıcı 4 irdelendiğinde ise; bulundukları yer salonda aynı olmasına rağmen; Salon 2 verimli yan duvar yansımaları sağladığından biraz daha yüksek G değerine sahiptir. Salonların ortalama 1000 Hz’deki G değerlerini gösteren Şekil 9’a bakıl- dığında salonun ortalamasında düşük değerler Salon 1’de görülürken, yük- sek değerler Salon 2’de ortaya çık- maktadır. Salon 2, yani elmas salonun verimli yan duvar yansımalarından dolayıdır. 3.5. Ts (Merkez Zaman) Erken ve geç ses arasındaki denge veya netlik ve çınlama arasındaki dengeyi tanımlamak için kullanılan bir parametredir. Merkez zaman, hacim içinde belli bir noktada elde edilen seslerin erken ya da gecikmiş olduğunu belirlediğinden, belirlilik (D50), netlik (C80) ve ilk düşme süresi (EDT) ile ilişkilidir. Merkez süresinin (Ts) düşük olması, erken ses enerjisinin fazla olduğunu gös- termektedir ve bu değer düştükçe sesin netliği artmaktadır. Ts’nin fazla olması durumunda ise geç enerji faz- ladır ve çınlama artmaktadır. Salonların genelinde Ts değeri alt sınırın da altındadır, sadece bir kaç alıcıda alt sınırın biraz üstüne çıkmış- tır. Alıcı-kaynak etkileşimine bakıldı- ğında; alıcı 1, alıcı 12 ele alınmıştır. Alıcı 1 için en düşük Ts değeri alıcı 1 içidir. Ts’nin tanımından yola Şekil 8: Salonlar için alıcılara göre G değerleri Şekil 9: Salonların 1000 Hz’deki ortalama G değerleri makale ğında; alıcı 8 için, fan salonun orta akstaki alıcılardaki enerjinin düşük olmasından kaynaklandığından, alıcı 16 için de elmas salonun kırılan yan duvar katkısından dolayı her iki alıcı için de elmas salon, yani Salon 2 değerleri daha yüksektir. Ayrıca salonların 1000 Hz’deki ortalama LF80 değerlerini gösteren Şekil 7’ye bakıldığında düşük değer- ler fan salona aittir. Elmas salon, belirtilen sebepten fan salondan daha yüksek LF80 değerine sahiptir. 3.4. G (SPL, Ses Yüksekliği) Yansımasız bir hacimde kaynak- tan 10 m mesafede ölçülen direkt sesin düzeyidir. Ses yüksekliği direkt ses gücü ve çınlayan sesin gücünden oluşur [7]. G parametresini; dinleyi- cinin sahneye olan uzaklığı, dinleyici alanına erken ses enerjisini yansıtacak Şekil 7: Salonların 1000 Hz’deki ortalama LF80 değerleri