teknik yazı kazanç elde edilebilir. Ancak bunun için de belli kurallara uymak gerekir. Ses yalıtımında çift cidar uygulaması ile ilgili tüm kuralların açıklanması bu yazının konusu dışında kalır. Burada belli bir yanlış uygulamayı önlemek amacı ile yalnızca iki cidar arası uzaklık üzerinde durulacaktır. Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı gibi çift cidarda ses yalıtım değeri çok büyük oranda; 1. Cidar ağırlıklarına 2. İki cidar arası uzaklığa 3. Gelen ses titreşiminin frekansına bağlıdır. Bu değişkenlere göre çift cidar ses geçiş kaybını veren formüller oldukça karmaşıktır. Genelde çift cidar sisteminin rezonans frekansına göre belli kabuller ile hesaplar biraz daha basitleştirilebilmektedir. Bu durumda kütle ile yay, yani cidar ağırlığı ile cidarlar arası uzaklık arasındaki ilişki şöyle açıklanabilir: Cidarların toplam ağırlığı (kg/m2) arttıkça, aynı sonucu elde etmek için gerekli cidar arası uzaklık azalmaktadır. Bu hesapları hızla yapabilmek için bilgisayar programları oluşturulmuştur. Örneğin çift cidar rezonans frekansının 75 Hz'in altında olması için (genelde uygulanan değer), cidarların toplam ağırlığı 120 kg/m2 ise iki cidar arası uzaklık 25 mm, cidarların toplam ağırlığı 20 kg/m2 ise (4 mm kalınlığında 2 cam) iki cidar arası uzaklık 130 mm olmalıdır. Eğer ara uzaklık yukarıdaki değerlerden daha az olursa, aradaki hava katmanı daha sert bir yay görevi görecek ve ara uzaklık azaldıkça iki cidar birbirine daha sıkı bir biçimde bağlanmış olacak, ses geçiş kaybı da azalacaktır. lsı cam ses yalıtım değeri Yukarıdaki açıklamalardan anla52 şılacağı gibi, ısı cam adı altında üretilen camlar çift cidar gibi düşünülemez. Çünkü aralarında ses yalıtımı bakımından olması gereken 1O~12 cm aralık, burada hava devinimlerine yeterince engel olamayacağından taşınım ile ısı kaybı olacak ve ısı cam esas görevini görmeyecektir. lsı camlarda kullanılan yaklaşık 12 mm hava katmanı ise, iki camı neredeyse katı bir biçimde birbirine bağlayacak ve çift cidar gerçekleşmeyecektir. Bu gerçeğin tüm dünyada bilinmesine karşın, ülkemizde ısı camların ses yalıtımı da yaptığı konusundaki yanlış bilgi sürekli olarak yayılmaktadır. 25-27 Ağustos 1997'de Budapeşte'de yapılan lnter Noise'97 Uluslararası Akustik Toplantısında özellikle önemli olan alçak frekanslarda ısı camların ses yalıtım özelliklerinin iyileştirilmesi için camlar arası hava hacminin aktif elektro akustik bir sistem ile denetlenmesi konusu gündeme gelmiştir. Ancak bu aktif denetimin ne zaman uygulamaya elverişli duruma gelebileceği ve neye malolalacağı belli değildir. Bugün için yapılacak iş, eğer yalnızca ses yalıtımı amaçlanıyorsa ya da 7~8 mm kalınlığında bir cam ile tek doğrama, ya da aralarında 13~14 cm uzaklık bulunan çift doğrama uygulanması, eğer aynı zamanda ısı yalıtımı da isteniyorsa, çift doğramanın dışta olanında ısı cam kullanılmasıdır. Sesin yutulması (soğurulması) ve ses yalıtımı Ses yalıtımında en büyük yanlışlardan biri de sesin yalıtılması yani geçişinin azaltılması ile soğurulmasının yani başka erke biçimine dönüştürülmesi olayının birbirine karıştırılmasıdır. Sesin gözenekli gereçlerde ya da titreşen levhalarda soğurulması ile, bir bölmeyi geçerken azalması, bir biri ile hiç ilgisi olmayan apayrı olaylardır. Bu olaylar, oluş biçimleri, birimleri, hesapları, sonuçları ve alınacak önlemler ve kullanılacak malzeme bakımından büyük ayırım gösterir. Bir yüzeyde yutulan ses enerjisi, bu yüzeyden geri dönmeyen ses enerjisidir ve bir oranla verilir. Bir cidarın ses yalıtım değeri ise, sesin bu cidarı geçerken uğradığı kayıp olup dB birimi ile verilir. Kalın kumaştan yapılmış bir perdenin beyaz gürültü için yutma çarpanı yaklaşık 0.50'dir, yani mikrovat/cm2 cinsinden ses enerjisinin böyle bir yüzeyden ancak yarısı geri döner. Bu büyük bir yutuculuktur. Oysa aynı perdenin aynı gürültü için ses yalıtım değeri en çok 3 dB'dir. ses yalıtım değeri olarak bu anlamsızdır. Zaten böyle bir perdenin arkasında bulunan kişinin perdenin öte yanındaki tüm sesleri işitebileceğini herkes bilir. Ses yalıtımında 3-5 dB değil, en azından 40~45 dB bir azalma amaçlanır. Demek ki ses yutucu gereçlerle ses yalıtımı yapılamaz. Bu, sürekli olarak yinelenen en büyük yanlışlardan biridir. Ses yalıtımı vegürültüdenetimi Ses yalıtımı, çok daha geniş kapsamlı olan gürültü denetiminin bir bölümüdür. Bu bakımdan bu yazıda gürültü denetimi konusunu kısaca açıklamak ve ses yalıtımını, bu konu içindeki yerine yerleştirmek, yazının sağlaması düşünülen yararı arttıracaktır. Gürültü denetiminin iki önemli özelliği vardır: 1. Güçlük, yani başarının kolay olmaması. 2. Pahalılık, yani gerekli önlemlerin çoğu kez önemlice harcamalar getirmesi. Bu nedenlerle gürültü denetiminin planlı bir biçimde ve her şey iyice hesaplanarak yapılması ge-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=