teknik yazı Ses Yalıtımı Prof.Dr. Şazi SİREL YFU 1 1 O nce konunun belli bir özelliğini ve neden ötürü önemli olduğunu kısaca anımsatmak yararlı olabilir. Ses yalıtımı konusunun özelliği ve önemi Ses yalıtımı konusu çoğu kez bilerek ve ticari amaçla ya da bilmeyerek, ısı yalıtımı konusu ile karıştırılmaktadır. Bu ise ses yalıtımı için yapılan çalışma ve harcamaların boşa gitmesi yanı sıra bu konuda yanlış düşüncelerin oluşmasına da neden olmaktadır. Bundan ötürü, yazıda bu konuya ağırlık verilmesi yoluna gidilmiştir. Konunun önemi ise, genelde istenmeyen ses olarak tanımlanabilen gürültünün insanlara verdiği geçici ya da kalıcı; fizyolojik ya da psikolojik çok çeşitli zararlarla ilgilidir. Bu zararların çoğu, yıllar sonra ortaya çıkar ve geri dönüşü de yoktur. Yani artık giderilemez. Bu konuda yaygınlaşmış bir söyleyiş biçimine göre "Gürültünün verdiği zararın faturası yıllar sonra ödenir". Bu nedenle gürültü 50 konusunda bilinçlenmek ve akılcı bir davranış içinde bulunmak, özellikle gençler için son derece önemlidir. ısı ve sesin yayılma biçimleri Ses yalıtımının ısı yalıtımına benzemeyişinin nedenleri, bu iki tür erkenin (enerjinin) yayılış biçimleri ile kolayca açıklanabilir. lsı, üç biçimde yayılır; ışınım (radyasyon), iletim (kondüksiyon), taşınım (konveksiyon). lşınım, kızgın bir cismin ısı ışınımlarını, ışığa benzer doğrusal ışınlar biçiminde yaymasıdır. bu tür yayılma maddesel ortamın varlığına bağlı değildir. İletim, ısı enerjisinin molekülden molüküle geçişi ile olur ve maddesel ortamın varlığına bağlıdır. Taşınım ise, aşınım ve/ya da iletim yolu ile sıcaklığı değişen maddesel ortamın yer değiştirmesi ve ısıyı böylece taşıması, yaymasıdır. Taşınım katı cisimlerde söz konusu değildir. Ses ise, maddesel ortamın titreşimleri olduğundan yalnızca maddesel ortamda yayılabilir. Bu nedenle, ısının iletimle ve taşınımla yayılmaları ile karşılaştırmak yeterlidir. Sesin iletim ile yayılması söz konusu değildir. Sıcaklık değişmiş hava gibi, ses titreşimleri ile yüklenmiş bir havanın, kendi devinimi ile bu titreşimleri taşıması söz konusu olamaz. Çünkü ses titreşimlerinin havada yayılma hızı yaklaşık 330 - 340 m/sn olmasına karşılık hava devinimlerinin hızı saniyede birkaç metreyi geçmez. Ses kaynağının bulunduğu yönden gelen rüzgarın, sesi taşıyor sanılması bir yanılgıdır ve ne yazık ki belleklerde de yer etmiştir. Olay, yükseklikle artan rüzgar hızından ötürü, gelen ses erkesindeki sıklaşmadan başka bir şey değildir. Sesin, duman gibi, havaya asılı olarak taşınamayacağı ve ses titreşimlerinin hava içinde, hava devinimlerine oranla, çok daha hızlı yayıldığı gerçeğine ek olarak, ses düzeyinin logaritmasal olarak algılanması da çok büyük önem taşımaktadır. Örneğin kapı altındaki aralığın neden olduğu ısı kaybının ~ok önemsiz olmasına karşılık, böyle bir aralıktan ge-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=